ที่มาและความสำคัญของบริการ

              การเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วของนวัตกรรมและเทคโนโลยีดิจิทัลส่งผลกระทบต่อการบริหารจัดการและ พันธกิจของสถาบันการศึกษาทั่วโลกที่ต้องปรับเปลี่ยนกระบวนงานให้ก้าวทันสภาพแวดล้อมของสังคมที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว เพื่อให้สามารถนำเทคโนโลยีมาใช้ในการพัฒนาบุคลากร การปรับโครงสร้างองค์กรและรวมไปถึงการปรับวัฒนธรรมองค์กร (จีระนันท์ มูลมาตร และคณะ, 2564) โดยเฉพาะอย่างยิ่งการนำเทคโนโลยีดิจิทัล (Digital Transformation Integrated) เพื่อเตรียมความพร้อมในการพัฒนาบุคลากรและบูรณาการเข้ากับทุกพื้นที่หรือแพลตฟอร์มในกระบวนการทำงานและการให้บริการ ตลอดจนการนำไปใช้ในการดำเนินกิจกรรมที่ข้องเกี่ยวกับวิถีชีวิตของผู้คนในยุคดิจิทัล เพื่อตอบสนองความต้องการที่หลากหลาย ของทุกกลุ่มเป้าหมาย (วิชัย วงษ์ใหญ่, 2562) ทำให้สถาบันการศึกษาต้องพัฒนาและส่งเสริมทักษะที่จำเป็นให้กับชุมชน มหาวิทยาลัย ได้แก่ นักศึกษา อาจารย์ นักวิจัย และบุคลากรที่จำเป็นต้องใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีดิจิทัลและปัญญาประดิษฐ์ AI (Artificial intelligence) ที่หลากหลายในการทำงาน เช่น การบริหารจัดการ การสนับสนุนการตัดสินใจ จัดการเรียนการสอน การส่งเสริมการเรียนรู้ การวิจัยและนวัตกรรมบริการ เพื่อเสริมสร้างศักยภาพความเชี่ยวชาญให้นักศึกษาและบุคลากรให้มี ทักษะที่เป็นมาตรฐานของศตวรรษที่ 21

 มหาวิทยาลัยขอนแก่นได้ตระหนักถึงการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีดิจิทัลที่สำคัญอันจะส่งผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตของคนในทุกด้าน (Digital disruption) โดยเฉพาะอย่างยิ่งประชาคมมหาวิทยาลัยขอนแก่นที่จำเป็นต้องปรับเปลี่ยนและพัฒนากระบวนการทำงานให้ก้าวทันกระแสโลก เพื่อให้สอดคล้องกับพันธกิจหลักของ มหาวิทยาลัยขอนแก่นและตอบโจทย์การเป็นมหาวิทยาลัยดิจิทัล (Digital Transformation) จึงได้บรรจุสาระสำคัญของการบริหารจัดการที่ยืดหยุ่นไว้ในแผนยุทธศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น พ.ศ. 2567 – 2570 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนานักศึกษาและบุคลากรให้มีความพร้อมด้านดิจิทัล พร้อมจัดสภาพแวดล้อมให้รองรับปัญญาประดิษฐ์เชิงสร้างสรรค์ และเทคโนโลยีดิจิทัล เพื่อสร้างนวัฒนธรรมดิจิทัลในมหาวิทยาลัย อันเป็นกลไกสำคัญในการพัฒนากระบวนการทำงาน และพันธกิจหลักของมหาวิทยาลัยทั้งด้านการเรียน การสอน การวิจัยและการบริการวิชาการโดยอาศัยการขับเคลื่อนพันธกิจ ของทุกคณะหน่วยงานเชื่อมประสานและบูรณาการร่วมกัน (มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 2566) ด้วยพันธกิจดังกล่าว มหาวิทยาลัยขอนแก่นจึงมุ่งเน้นการพัฒนาบุคลากรและนักศึกษาให้มีความรู้ด้านทักษะดิจิทัล โดยเฉพาะอย่างยิ่งปัญญาประดิษฐ์เชิงสร้างสรรค์ สำหรับการทำงานในทุกด้านอย่างต่อเนื่อง

 สำนักหอสมุดเป็นส่วนงานหนึ่งที่มีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนพันธกิจของมหาวิทยาลัยดิจิทัลที่มุ่งพัฒนาประชาคม มหาวิทยาลัยขอนแก่นให้มีทักษะที่สำคัญและจำเป็นสำหรับสภาพแวดล้อมการเรียนรู้และการทำงานที่เปลี่ยนแปลงจากเทคโนโลยีดิจิทัล  (มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 2566) จึงบรรจุสาระสำคัญด้านการให้บริการวิชาการรูปแบบใหม่ (Model Library) ในลักษณะ โปรแกรมการเรียนรู้ (Learning program) ไว้ในประเด็นยุทธศาสตร์ที่ 3 กลยุทธ์ที่ 7 การร่วมมือกับคณะวิชา วิทยาลัย และหน่วยงานต่างๆ ในการพัฒนาโปรแกรมการเรียนรู้ที่ตอบสนองต่อความต้องการในการพัฒนาทักษะที่จำเป็นของนักศึกษา คณาจารย์และบุคลากร โดยเฉพาะอย่างยิ่งทักษะในการใช้ปัญญาประดิษฐ์เชิงสร้างสรรค์ เพื่อให้สอดคล้องกับนโยบาย ของมหาวิทยาลัยในการตอบสนองต่อความต้องการของสังคมในศตวรรษที่ 21 (สำนักหอสมุด, 2564)

สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้พัฒนานวัตกรรมการให้บริการ (Service Innovation) ในรูปแบบของ AI Clinic ขึ้นเป็นแห่งแรกของประเทศไทย เพื่อสนับสนุนการเรียนรู้ของนักศึกษา บุคลากรและคณาจารย์ของมหาวิทยาลัยขอนแก่นและประชาชนทั่วไปให้สามารถใช้งานเครื่องมือด้านปัญญาประดิษฐ์เชิงสร้างสรรค์ (Generative AI) ได้อย่างสร้างสรรค์และมีความรับผิดชอบ โดยมีการฝึกอบรม “Prompt Librarian” ซึ่งเป็นบรรณารักษ์ที่ได้รับการ Upskill ให้มีความรู้และทักษะในการสร้างคำสั่ง (Prompt) สำหรับสื่อสารและสั่งงาน Generative AI ให้ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อช่วยในการให้คำปรึกษา สนับสนุนการเรียนรู้และให้การอบรมเกี่ยวกับ Generative AI ให้กับผู้ใช้บริการทุกกลุ่ม

ในบทความนี้ ขอนิยามศัพท์คำว่า “Prompt Librarian” ให้หมายถึง “บรรณารักษ์ที่มีทักษะในการใช้คำสั่งให้เครื่องมือปัญญาประดิษฐ์เชิงสร้างสรรค์ (Generative AI) สามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ”

วัตถุประสงค์ (Objective)

1. เพื่อส่งเสริมการใช้เครื่องมือปัญญาประดิษฐ์เชิงสร้างสรรค์ในการศึกษาและวิจัยอย่างมีจริยธรรมและมีประสิทธิภาพ
2. เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ตามอัธยาศัยของนักศึกษา อาจารย์และบุคลากรมหาวิทยาลัยขอนแก่น และผู้สนใจทั่วไป

สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยขอนแก่นได้กำหนดวิสัยทัศน์ของ AI Clinic ไว้ดังนี้ เป็น AI Clinic ต้นแบบของไทยที่เป็นผู้นำการให้บริการสนับสนุนการเรียนรู้เพื่อการใช้งานปัญญาประดิษฐ์เชิงสร้างสรรค์ โดยมีพันธกิจ 2 ข้อ คือ 1) ให้คำปรึกษาและแนะนำการใช้งานปัญญาประดิษฐ์เชิงสร้างสรรค์เพื่อการวิจัย 2) จัดอบรมด้านปัญญาประดิษฐ์เชิงสร้างสรรค์เพื่อการวิจัยให้กับหน่วยงานทั้งภายในและภายนอกมหาวิทยาลัยขอนแก่น โดยใช้กรอบแนวคิด Agile model ซึ่งเป็นหลักการและแนวคิดที่มีความยืดหยุ่นในการพัฒนาบริการยุคใหม่ของห้องสมุด เพื่อตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลง ที่รวดเร็วให้กับผู้รับบริการ โดยเน้นการสื่อสารและการทำงานเป็นทีมขนาดเล็กในแบบ Cross-functional team มีการกำหนด เป้าหมายในระยะสั้น โดยมีกระบวนการพัฒนาบริการที่เรียกว่า Sprint เพื่อรับรู้ ทบทวนและปรับปรุงแก้ไขบริการได้ อย่างรวดเร็วและทันเวลา โดยทีมงานมีอำนาจตัดสินใจและกำหนดทิศทางในการดำเนินงานได้เองประกอบด้วย

1. ขอบเขตการให้บริการ AI Clinic คือ บริการแนะนำการใช้เครื่องมือปัญญาประดิษฐ์เชิงสร้างสรรค์ เพื่อสนับสนุนการวิจัย จำนวน 3 เครื่องมือ ได้แก่
   1) ChatGPTPLus
   2) SciSpacePro
   3) Claud Premium  

2. ผู้รับบริการ คือ นักศึกษา นักวิจัย อาจารย์และบุคลากรมหาวิทยาลัยขอนแก่น ตลอดจนผู้สนใจทั่วไป รูปแบบบริการเป็นการให้บริการตามคำขอ ตามตารางที่จัดไว้ให้ โดยบริการทั้งแบบกลุ่มและรายบุคคลในรูปแบบ
   2.1) ให้คำปรึกษา และแนะนำการใช้งานปัญญาประดิษฐ์เชิงสร้างสรรค์เพื่อการวิจัย แบบ Onsite ที่ห้องบริการ AI Clinic สำนักหอสมุด สามารถรองรับจำนวนผู้เข้ารับบริการได้ตั้งแต่ 1-10 คน  และ
                   2.2) จัดอบรมด้านปัญญาประดิษฐ์เชิงสร้างสรรค์เพื่อการวิจัยให้กับ หน่วยงานทั้งภายในและภายนอกมหาวิทยาลัยขอนแก่น จัดอบรมทั้งแบบ Onsite และ Online ผ่าน (โปรแกรม Zoom หรือโปรแกรม Google Meet)

3. บริการ AI Clinic มีช่องทางให้บริการที่หลากหลาย เช่น ขอใช้บริการผ่านเว็บไซต์ของสำนักหอสมุด คลิกที่ Service for (Student, Graduate, Teacher & Researcher) ลิงก์เว็บไซต์ https://library.kku.ac.th/ หรือขอใช้บริการผ่าน เพจของบริการ AI Clinic ได้โดยตรงที่ https://library.kku.ac.th/aiclinic โดยผู้ขอรับบริการสามารถกรอกแบบฟอร์มออนไลน์ (Google form) ที่มีระบบตอบรับอัตโนมัติได้ทันที จากนั้น สามารถเข้ารับบริการได้ตามวัน เวลาที่ระบุได้

4. ห้องบริการ AI Clinic

              สำนักหอสมุดได้พัฒนาห้องพร้อมอุปกรณ์คอมพิวเตอร์สำหรับให้บริการ AI Clinic โดยเฉพาะเพื่ออำนวยความสะดวกให้กับผู้เข้ารับบริการ ทั้งแบบรายกลุ่มหรือรายบุคคลที่ห้องบริการ AI Clinic จำนวน 10 ที่นั่ง พร้อมอุปกรณ์ คอมพิวเตอร์ จำนวน 2 เครื่อง ณ ห้อง 3302 ชั้น 2 อาคารศูนย์สารสนเทศ สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยขอนแก่น

5. บทเรียนและเนื้อหาการเรียนรู้

   บริการ AI Clinic มีหลักสูตรอบรมที่หลากหลาย สามารถติดตามได้ที่  https://liblearning.kku.ac.th/home

6. ช่องทางการเรียนรู้ตามอัธยาศัย

   บริการ AI Clinic มีหน้าเว็บเพจสำหรับรวบรวมสารสนเทศบริการปัญญาประดิษฐ์เชิงสร้างสรรค์ บทเรียนและเนื้อหาการ เรียนรู้ทั้งที่เป็นเอกสารแนะนำการใช้ปัญญาประดิษฐ์เชิงสร้างสรรค์และคลิปการเรียนรู้เกี่ยวกับการใช้งานปัญญาประดิษฐ์เชิงสร้างสรรค์ ซึ่งสามารถติดตามเนื้อหาย้อนหลังได้ทุกที่ทุกเวลาตลอด 7/24 ที่เว็บเพจนี้  https://library.kku.ac.th/aiclinic  หากมี คำถามเกี่ยวกับการใข้งานปัญญาประดิษฐ์เชิงสร้างสรรค์สามารถสอบถามผ่านช่อง Chat Plugin และในทุกช่องทางของห้องสมุด ได้แก่ library.inbox@kku.ac.th, ช่องแชท Plugin, FB, IG, Line, โทรศัพท์หรือสามารถสอบถามได้ด้วยตนเองที่เคาน์เตอร์บริการ สารสนเทศเพื่อการอ้างอิงและวิจัย ชั้น 2 อาคารศูนย์สารสนเทศ สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยขอนแก่น